Thắng 6/7 vòng đấu liên tiếp kể từ tháng Hai giúp Arsenal vươn lên và củng cố vững chắc vị trí thứ 4 trên BXH Premier League. Sau 28 vòng đấu, đội bóng của Mikel Arteta có 54 điểm, hơn 3-4 điểm so với 2 đối thủ cạnh tranh lớn nhất, Tottenham và Man United. Và Arsenal ấy vẫn còn 1 trận chưa đấu trong tay.
Tính từ mùa giải cuối cùng thuộc triều đại Arsene Wenger – 2017/18, đây là mùa bóng mà Arsenal có thành tích điểm 28 vòng cao thứ 2. Chỉ sau duy nhất mùa 2018/9 thời Unai Emery (56 điểm).
Thứ hạng chung cuộc Premier League của “Pháo thủ” 5 mùa bóng liên tiếp trước mùa này lần lượt là: 5, 6, 5, 8 và 8. Nhưng mùa giải của hiện tại, Arsenal đang ở rất gần với cánh cửa trở lại Champions League.
Không có thành quả nào đến một cách ngẫu nhiên. Đó chắc chắn là một hành trình thấy sai, nhận sai và sửa sai trong hơn 2 năm qua của Mikel Arteta, các cộng sự và cầu thủ của anh.
Pep Guardiola và Man City, không nghi ngờ gì nữa chính là nguồn cảm hứng lớn nhất của Mikel Arteta, khi anh bắt tay đặt những viên gạch đầu tiên trong hành trình đưa Arsenal trở lại, bắt đầu từ Giáng Sinh 2019.
Tới thời điểm hiện tại chúng ta có thể tóm tắt, hành trình ấy của Arsenal qua những cột mốc đáng chú ý sau đây
+ Áp dụng cứng nhắc triết lý bóng đá kiểu Pep ở Arsenal trong mùa giải đầu tiên, chính xác là nửa cuối mùa 2019/20. Tuy nhiên, thời gian và con người trong tay Arteta giai đoạn ấy là không đủ để tạo ra một cuộc lột xác. Arsenal giành FA Cup 2020 nhưng chỉ xếp thứ 8 Ngoại hạng Anh, vị trí chung cuộc thấp nhất kể từ năm 1995.
+ Mùa giải thứ 2, 2020/21 diễn ra khá hỗn loại, Arteta có ít nhiều dao động ở việc theo đuổi đến cùng định hướng phong cách. Nhân lực hạn chế với nhiều vị trí không phù hợp, khiến anh ở một số thời điểm buộc phải lựa chọn cách tiếp cận tự do hơn, tức dựa vào ưu khuyết của từng cá nhân dể triển khai lối chơi thay vì cố gò các cầu thủ vào cấu trúc đã xây dựng căn bản nửa năm trước. Mùa thứ hai – cũng là mùa đầu tiên trọn vẹn của Arteta, Arsenal tiếp tục về đích thứ 8 Premier League.
+ Mùa này, Arsenal khởi đầu thảm hại, thua trắng 3 vòng với hiệu số 0-9, nhưng những thương vụ mua người hợp lý trong kỳ chuyển nhượng Hè 2021, Arteta cơ bản đã có trong tay một bộ khung đủ chất lượng để “Pháo thủ” có thể triển khai thứ bóng đá mà anh theo đuổi.
Bản sắc chiến thuật của Arsenal-Arteta tất nhiên chịu ảnh hưởng rất lớn từ người đàn anh đồng hương Pep Guardiola. Nhưng không phải hoàn toàn. Chúng ta có thể nhận thấy rõ ràng những nét dị biệt từ Arteta. Bên cạnh việc đề cao chất lượng kiểm soát bóng và định vị vị trí – những thứ rất Pep, Arteta chủ trương xây dựng một Arsenal với cơ chế pressing linh hoạt hơn và những miếng phản công nhanh, trực tiếp theo trục dọc.
+ Giờ chúng ta sẽ đi sâu vào chi tiết, bắt đầu từ cách tiếp cận của Arsenal-Arteta khi KHÔNG BÓNG, vốn là khâu được HLV sinh năm 1982 chú trọng đầu tiên, nhưng thực tế vài tháng gần đây mới thực sự đi vào ổn định.
Về lý thuyết, Arsenal luôn có xu hướng đẩy khối đội hình lên cao, với mục tiêu giành lại quyền kiểm soát bóng nhanh nhất, đê từ đó thực hiện các hành động chuyển đổi trạng thái ở các vị trí có thể gây ra sát thương cho đối phương ngay lập tức.
Thống kê cho thấy, Premier League mùa này Arsenal có tổng cộng 1.647 lần thực hiện pressing tầm cao, chỉ kém đúng 2 đội bá đạo ở hạng mục chuyên môn này, Man City và Liverpool. Với 40 lần thực hiện các pha dứt điểm từ việc giành lại bóng ở 1/3 cuối sân, Arsenal là đội tốt thứ 4 giải đấu ở thống kê này.
Hình ảnh sau đây cho chúng ta cái nhìn cơ bản về tần suất và hiệu quả từ việc gây áp lực tầm cao của “Pháo thủ”. Chấm tròn màu trắng là số lần họ giành lại quyền kiểm soát bóng thành công ở 1/3 cuối sân (229); chấm trong màu Xanh là số pha dứt điểm được tạo ra từ việc đoạt bóng thành công ở các vị trí cao (40).
Tuy nhiên PPDA của Arsenal chỉ ở mức trung bình, chính xác là xếp thứ 11 Ngoại hạng Anh sau vòng 29. PPDA là khái niệm dùng để đo lường cường độ và hiệu suất phòng ngự của 1 đội dựa trên việc họ để đối phương thực hiện trung bình bao nhiêu đường chuyền trong 1 lần đoạt bóng thành công. PPDA càng thấp, thì về lý thuyết cường độ và hiệu suất phòng ngự càng tốt. PPDA của Arsenal mùa này là 13.9, tức đội bóng của Arteta để đối thủ chuyền bình quân 13.9 đường mới có 1 hành động giành lại được quyền kiểm soát bóng.
Lý giải chi tiết này sẽ giúp chúng ta hiểu hơn cách tiếp cận KHÔNG BÓNG của Arsenal-Arteta. Thay vì áp dụng triệt để pressing tầm cao với cường độ mạnh và liên tục như Man City – Pep, Arsenal-Arteta chủ trương gây áp lực ở mức độ vừa phải trong một quãng thời gian nhất định trước khi lựa chọn thời điểm và khu vực trọng yếu để gia tăng cường độ. Con số 6.6 giây tổng thời gian bình quân mỗi đợt pressing của Arsenal là cao nhất giải đấu và đây chính là chi tiết đặc tả cái gọi là chiến lược pressing của Arteta: kiên nhẫn, tiết kiệm năng lượng và chờ đúng khoảnh khắc chín muồi để đẩy mạnh tốc độ và cường độ quây ráp.
13/28 trận Premier League mùa này Arsenal giữ sạch lưới – là thống kê tốt nhất của họ kể từ 2017/18. Arsenal chưa thủng 1 bàn nào từ các tình huống phòng thủ chống phạt góc là ví dụ tiếp theo cho thấy cơ chế phòng ngự của Arsenal-Arteta đã đi vào ổn định.
+ Vậy Arsenal khi CÓ BÓNG thì sao?
Tất nhiên, về cơ bản, hình bóng của Man CIty-Pep vẫn hiện hiện ở Arsenal-Arteta. Tốc độ triển khai bóng của Arsenal mùa này là 1.23m mỗi giây, thấp thứ 3 toàn giải, chỉ nhanh hơn Brighton và tất nhiên – Man CIty.
Ở đây các anh em cần phải lưu ý, việc lên bóng nhanh hay chậm không đồng nghĩa khía cạnh hiệu quả, kiểu nhanh hơn là tốt hơn hay chậm hơn thì tệ hơn mà nó là thứ để chúng ta nắm bắt cụ thể phong cách của 1 đội bóng.
Một đội có tốc độ triển khai bóng chậm hiểu đơn giản là họ sử dụng nhiều đường chuyền ngắn trong việc đưa bóng tiến lên phía trước. Arsenal là 1 đội như thế. Một dữ kiện đáng chú ý khác có thể giúp chúng ta nhìn nhận rõ hơn phong cách triển khai bóng của Arsenal đó là thống kê về chuỗi các đường chuyền trong một đợt lên bóng kết thúc bằng một cú sút hoặc 1 pha chạm bóng trong vòng 16m50 đối phương. Kể từ đầu mùa, Arsenal có 78 đợt lên bóng như thế với tối thiểu 10 đường chuyền mỗi đợt, cao thứ 5 Premier League.
Nhưng trong tương đồng vẫn luôn có chỗ cho những dị biệt. Như chúng tôi đã nhắc nhẹ bên trên, Arsenal-Arteta là đội rất chú trọng tính trực tiếp trong các tình huống chuyển trạng thái sang phản công.
Thống kê chỉ ra, Arsenal đã ghi 5 bàn từ phản công nhanh mùa này, thành tích chỉ kém 3 CLB MU, Tottenham và Leicester. Họ cũng là 1 trong 3 CLB tạo ra nhiều pha dứt điểm nhất từ phản công. Và đây, theo chúng tôi chính là dấu ấn của Arteta, một người sẵn sàng thử, sẵn sàng nhận sai và liên tục sửa sai để tìm ra đáp án tốt nhất. Một mặt vẫn đề cao sự cân bằng trong cấu trúc đội hình và cách tiếp cận nhưng Arteta cho phép những cầu thủ của anh, phần lớn trong số đó là những chàng trai trẻ, không biết sợ và đầy nhiệt huyết, thể hiện bản năng tinh tế của họ.
Phân tích về Arsenal-Arteta, tất nhiên chúng ta không thể bỏ qua hình dạng đội hình của “Pháo thủ”. Khẩu quyết cơ bản của Arteta là: gần nhất và hẹp nhất có thể. Độ rộng đội hình của Arsenal mùa này là 24.6m, thấp thứ 4 Premier League. Nhưng khác với 3 đội có đội hình hẹp hơn, gồm Newcastle, Brentford và Burnley, Arsenal-Arteta chủ động thu hẹp khối đội hình mục đích chính là để tập hợp những cầu thủ sáng tạo nhất của “Pháp thủ” vào một vùng không gian nhỏ, trong và sát trục trung tâm sân bóng, cho phép họ tạo ra và duy trì những tam giác lên bóng có sự liên kết rất cao. Một trong những tam giác ấy chính là Thomas Partey – Martin Odegaard – Bukayo Saka, 3 cầu thủ nổi bật nhất Arsenal trong chuỗi trận thăng hoa vừa qua.
Không đội bóng nào của Premier League mùa này tạo ra nhiều cơ hội dứt điểm từ khu vực trung tâm như Arsenal, tổng cộng 133 lần. 46.7% bàn thắng của Arsenal ở Ngoại hạng Anh 2021/22 là từ những miếng đánh ở khu vực này – cũng là số 1 giải đấu. Đây chính là điểm nhấn khác biệt nhất của Arsenal mùa này so với chính họ mùa trước. Ngoại hạng Anh 2020/21, chỉ 32.7% bàn thắng của Arsenal khởi nguồn từ những miếng đánh ở trung lộ, thấp thứ 2 toàn giải, chỉ hơn duy nhất đội xuống hạng Sheffield United.
Hình ảnh sau đây sẽ cho chúng ta cái nhìn rõ ràng nhất về sự sáng tạo ở trục trung tâm của Arsenal.
+ Về mặt điều chỉnh cá nhân, theo chúng tôi việc Mikel Arteta tìm đúng chỗ đứng cho Odegaard, đẩy Granit Xhaka lên chơi như một số 8 trong sơ đồ 4-3-3 và tiễn Aubameyang rời Emirates chính là những bước ngoặt quan trọng nhất.
Nếu như Odegaard đem đến sự liên kết, tăng cường chất lượng kiểm soát bóng và tính sáng tạo thì việc sử dụng Lacazette thay Aubameyang, chơi như một số 9 ảo giúp hàng công của Arsenal có được những mảng miếng đa dạng hơn. Bình quân mỗi 90 phút Lacazette thực hiện 22.5 đường chuyền lên phía trên, nhiều vượt trội so với Aubameyang (16.7) và tiền đạo người Pháp đóng vai trò đặc biệt giá trị trong việc duy trì tính liên tục của những tam giác phối hợp ở trung lộ.
Trong khi đó, việc dụng Xhaka ở vai trò 1 trong 2 số 8 bên cạnh Odegaard, không chỉ loại bỏ được khuyết điểm lớn nhất của tiền vệ người Thụy Sĩ (khả năng che chắn cho hậu tuyến khi bị pressing) mà còn tạo ra một máy đếm nhịp mới cho “Pháo thủ”.
Tất nhiên, vẫn còn nhiều thứ mà Arsenal-Arteta cần phải cải thiện. Đầu tiên là khía cạnh tinh thần khi rơi vào thế bất lợi, Arsenal chỉ giành 4 điểm tại Premier League 2021/22 trong những trận đấu mà họ bị dẫn trước. Hàng thủ dẫu đã tiến bộ nhưng đừng quên với 45 bàn thua, Arsenal là 1 trong 4 đội thủng lưới nhiều nhất giải. Sự cẩu thả, thiếu tập trung ở 1 số vị trí ở hậu tuyến Arsenal vẫn là điều thường xuyên xảy ra.
Nhưng bản lĩnh trong nghịch cảnh và khả năng duy trì sự tập trung xuyên suốt 90 phút là những vấn đề không thể tránh khỏi ở một tập thể CÒN RẤT TRẺ như Arsenal. Với tuổi bình quân 24 năm 317 ngày, đây là đội ngũ Arsenal trẻ thứ 2 lịch sử CLB xét trong kỷ nguyên Ngoại hạng ANh và trẻ nhất kể từ năm 2009.
Còn trẻ thì còn thiếu sót. Nhưng còn trẻ thì cơ hội để hoàn thiện cũng nhiều hơn. Một Arsenal đang dần trở nên tốt hơn – đó là thứ mà chúng ta đang cảm nhận 1 cách rõ ràng và sâu sắc ở tập thể này!
