Chiến thuật mà HLV Jose Mourinho đang áp dụng ở đội bóng mới AS Roma có thể khiến không ít người hâm mộ bất ngờ, không phải vì sơ đồ ra sân, mà ở cách tiếp cận trận đấu.
Dù AS Roma mới thi đấu được 4 trận ở mùa giải 2020/21, bao gồm hai trận Serie A và hai trận play-off Conference League, những thành tích mà họ có được là rất khả quan. Roma thắng cả bốn trận, ghi 12 bàn và mới chỉ để lọt lưới hai bàn.
Trong bài viết của GÓC KHÁN ĐÀI hôm nay, chúng ta sẽ phân tích chiến thuật mà ông thầy Bồ Đào Nha đang áp dụng ở AS Roma, đồng thời tìm hiểu lý do vì sao chiến thuật này phát huy tác dụng trong những trận đấu vừa qua.
Trước hết, về mặt đội hình. Trong bốn trận đấu đầu mùa, HLV Mourinho đều sử dụng sơ đồ 4-2-3-1 quen thuộc của ông tại AS Roma. Ở hai trận đấu tại Serie A, đội hình ra sân của AS Roma hầu như không có sự thay đổi, ngoài việc Carles Perez được xếp đá chính ở trận gặp Salernitana do Nicolo Zaniolo bị treo giò.
Trên thực tế, hai cầu thủ chạy cánh trong đội hình AS Roma, như ở minh họa trước mắt các bạn là Henrikh Mkhitaryan và Carles Perez có xu hướng di chuyển vào trung lộ, hai hậu vệ biên Matias Vina và Rick Karsdorp có xu hướng dâng cao, trong khi bộ đôi pivot Bryan Cristante và Jordan Veretout luôn giữ vị trí, đảm bảo cự ly đội hình ở tuyến tiền vệ và thực hiện nhiệm vụ chống phản công.
Điều này được thể hiện rõ ràng khi Roma có bóng và bắt đầu triển khai. Sơ đồ chiến thuật của họ, với các cầu thủ dâng cao, được thể hiện trên sơ đồ trước mắt các bạn. Bryan Cristante lùi xuống một chút để nhận bóng từ tuyến dưới, sau đó sử dụng nhãn quan chiến thuật và khả năng chuyền bóng để triển khai lối chơi cho các đồng đội.
Khâu triển khai lối chơi được Roma thực hiện khá bài bản trong những trận đấu vừa qua, khi các cầu thủ thường đứng ở vị trí tạo thành hình tứ giác hoặc hình kim cương, đảm bảo có thể chuyền bóng cho nhau dễ dàng và thoát pressing của đối thủ.
Khả năng giữ bóng rất tốt và triển khai thế trận kiên trì của họ được thể hiện ở tỷ lệ kiểm soát bóng trung bình 59,4%, hiện đang cao nhất ở Serie A, xếp trên Sassuolo và Napoli. Tất nhiên, để đánh giá chính xác điều này cũng phải thừa nhận rằng đối thủ của họ ở hai trận đấu đầu mùa tỏ ra yếu thế hơn, đặc biệt là Salernitana hầu như chỉ tập trung phòng ngự trước vòng cấm đội nhà, khiến Roma có tỷ lệ kiểm soát bóng xấp xỉ 80%.
Bộ đôi trung vệ của Roma cũng có xu hướng dâng cao, đôi lúc vượt qua vạch giữa sân để phối hợp với cặp tiền vệ Cristante và Veretout, đôi lúc tạo thành các tình huống 4vs1 hoặc 4vs2 như minh họa trước mắt các bạn.
Khi bóng được đưa sang phần sân đối phương, các hậu vệ, tiền vệ cánh của Roma chủ động di chuyển dọc biên để kéo giãn hàng thủ đội bạn, mở ra các khoảng trống ở half-space hai bên.
Đồng thời, các cầu thủ trên hàng công cũng chủ động lùi sâu nhận bóng để kéo dãn phòng tuyến trước hàng hậu vệ của đối thủ. Ở tình huống minh họa trước mắt các bạn, do các cầu thủ Salernitana được giao nhiệm vụ kèm người, hai cầu thủ Roma lùi sâu sẽ kéo theo những cầu thủ đội bạn bám theo, mở ra khoảng trống giữa các tuyến.
Trước mắt các bạn là minh họa một tình huống tấn công của AS Roma. Bryan Cristante sau khi nhận bóng từ tuyến dưới đã chuyền cho Carles Perez, lúc này ở vị trí khá thấp. Bên cánh phải, Karsdorp dâng cao thu hút hậu vệ cánh của đối phương, mở ra khoảng trống ở half-space. Tammy Abraham nhận ra điều này và di chuyển vượt qua hậu vệ vào vòng cấm, đón bóng từ đường chuyền của Perez để có một cơ hội dứt điểm. Cựu cầu thủ Chelsea sau đó đã trả bóng cho Karsdorp để anh này tạt vào vòng cấm, nơi Pellegrini chờ sẵn.
Nhờ lối chơi tấn công khá hợp lý này, trải qua hai vòng đấu, Roma hiện là đội chạm bóng trong vòng cấm đối phương nhiều nhất tại Serie A, với 48 lần. Bên cạnh đó, đội bóng thủ đô Italy cũng có những tình huống không ngại ngần dứt điểm từ xa.
Roma hiện đang đứng đầu danh sách các đội có chỉ số bàn thắng kỳ vọng cao nhất, 4,99, cho thấy lối chơi của họ hiện đang rất chú trọng tấn công.
Như chúng tôi đã phân tích ở tình huống trước, các cầu thủ cánh của Roma thường xuyên lùi sâu để mở khoảng trống cho tiền đạo di chuyển, rồi tung ra những đường chuyền xé toang hàng phòng ngự đối phương. Carles Perez đã chơi rất tốt vai trò này trong trận đấu với Salernitana, và được sự hỗ trợ của hậu vệ cánh phải Karsdorp, anh đã chủ động tạo ra nhiều cơ hội ghi bàn cho các đồng đội.
Tương tự là một tình huống cũng trong trận đấu với Salernitana. Có thể thấy các cầu thủ chạy cánh của Roma rất chủ động di chuyển kéo dãn đối phương, tạo điều kiện cho Pellegrini thoải mái xâm nhập vòng cấm và ghi bàn.
Đáng chú ý là cho tới thời điểm này, toàn bộ 36 tình huống dứt điểm của Roma đều là những tình huống bóng sống, cho thấy hiệu quả của lối chơi phối hợp tấn công mà họ đang thể hiện.
Một điểm đáng lưu ý nữa trên hàng công của Roma là sự xuất sắc của Tammy Abraham. Chân sút người Anh ở những trận đấu đã qua thể hiện anh là mẫu tiền đạo hoàn hảo cho HLV Jose Mourinho, không chỉ nhanh, khỏe, khéo léo mà còn di chuyển rất thông minh.
Nhờ thể lực và khả năng nhận thức không gian, đọc tình huống rất tốt, Abraham đóng vai trò rất quan trọng trong việc kéo dãn hàng phòng ngự đối phương, tạo điều kiện cho các đồng đội dâng cao áp sát khung thành đội bạn. Hiện tại, Abraham đã có 1 bàn thắng và 2 kiến tạo ở Serie A, nhưng anh là cầu thủ được Whoscored.com chấm điểm trung bình cao nhất ở đội bóng thủ đô Italy.
Tiếp đến, chúng ta sẽ xem xét khâu phòng ngự. Ngay sau khi mất bóng, các cầu thủ AS Roma sẽ nhanh chóng di chuyển về vị trí để thiết lập thế trận phòng ngự, thay vì tổ chức pressing giành lại bóng càng sớm càng tốt.
Nhìn chung, Roma triển khai thế trận phòng ngự sơ đồ 4-2-3-1 với một mid-block, như tình huống minh họa trước mắt các bạn. Khi đối thủ triển khai lối chơi từ hàng phòng ngự, họ không pressing dữ dội, thay vào đó chủ động giữ cự ly đội hình, để đối phương có bóng. Nhờ giữ khoảng cách hợp lý, đối phương không dễ gì xuyên thủng phòng tuyến giữa sân của Roma.
Bên cạnh đó, Roma cũng không vội pressing ở hai cánh, mà chủ động bịt kín các phương án chuyền bóng của đối phương khi họ tiến vào trung tuyến.
Ở tình huống này, chúng ta có thể thấy Tammy Abraham ở vị trí cao nhất bên phía Roma, chặn phương án chuyền cho hai cầu thủ Fiorentina ở khu vực giữa sân. Hậu vệ Fiorentina lúc này chỉ có phương án chuyền bóng ra cánh.
Khi bóng được đẩy ra cánh, Tammy Abraham rời vị trí ban đầu để chặn đường chuyền về của cầu thủ cánh bên phía Fiorentina.
Trong khi đó, một cầu thủ Roma khác tiến tới cầu thủ giữ bóng của Fiorentina để gây áp lực, còn các cầu thủ ở mid-block của Roma cũng bắt đầu khóa chặt các phương án chuyền bóng của đối phương.
Fiorentina lúc này buộc phải chuyền về cho thủ môn, nhưng Roma đã chuẩn bị sẵn sàng cho tình huống đó. Hệ thống pressing của họ lúc này được khởi động để gây sức ép cho các cầu thủ cầm bóng bên phía đối phương.
Lối pressing này không quá quyết liệt, tuy vậy rất hiệu quả bởi có thể khiến đối phương mắc sai lầm ngay gần khung thành, mở ra cơ hội tận dụng để ghi bàn. Tuy vậy, trong tình huống mà chúng ta xem xét, Fiorentina đã kịp thời lùi về để tiếp tục triển khai bóng, thoát được bẫy pressing của Roma.
Khi phòng ngự trên sân nhà, nhìn chung chiến thuật của Roma không có nhiều thay đổi. Họ vẫn chủ động lùi sâu, giữ vững cự ly đội hình trước khung thành, để mở cánh. Tuy vậy, nhờ giữ vị trí chặn các phương án chuyền bóng ở trung lộ của đối phương, Roma buộc họ phải đưa bóng ra biên.
Ở tình huống bóng đã được đẩy ra biên này, hậu vệ cánh Roma áp sát cầu thủ cầm bóng của đối phương, buộc anh này phải chuyền lại cho tuyến dưới.
Lúc này, hệ thống pressing của Roma mới được khởi động, các cầu thủ dâng cao hơn để pressing, họ không còn phải co cụm trước vòng cấm nữa.
Tóm lại, Roma không chủ động pressing toàn diện cường độ cao như một số đội bóng khác ở châu Âu, thay vào đó đảm bảo cự ly đội hình với số đông để gây khó dễ cho đối phương, buộc họ phải chuyền về tuyến dưới rồi mới khởi động cơ chế pressing. Chiến thuật này đồng nghĩa với việc họ ít chặn chuyền và cướp bóng hay đối đầu 1vs1 hơn, tuy vậy nhìn chung họ vẫn rất khó bị vượt qua.
Roma hiện nằm trong top 5 đội bóng phải chịu ít pha dứt điểm nhất từ phía đối phương, với chỉ trung bình 7,03 lần mỗi 90 phút. Bên cạnh đó, số lần đối mặt 1vs1, cướp bóng hay chặn chuyền trung bình mỗi phút đối phương có bóng của Roma là 5,5, ngang với mặt bằng chung ở Serie A. Đây là minh chứng cho thấy họ hiện chưa áp dụng lối chơi pressing quyết liệt.
Tất nhiên, những phân tích trên đây của chúng tôi chỉ dựa trên bốn trận đầu mùa giải này, do đó chúng ta chưa thể kết luận về lối chơi thực sự mà Mourinho muốn áp dụng lâu dài ở Roma.
Chiến lược gia Bồ Đào Nha nổi tiếng là một HLV thụ động, ông điều chỉnh cách tiếp cận chiến thuật của mình theo từng đối thủ, thay vì theo đuổi một chiến thuật xương sống trong một thời gian dài. Chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật những phân tích để các bạn hiểu rõ hơn về lối chơi của Roma trong thời gian tới.
