NGUỒN: The Analyst
West Ham United hiện đang là một trong những đội bóng thi đấu tốt nhất tại Premier League hiện nay, dù lối chơi và chiến thuật của họ không có điểm gì đột biến hay đặc biệt mới lạ. HLV David Moyes đã vận hành một chiến thuật khá xưa cũ nhưng vẫn có thành tích đáng nể, chinh phục được cả những người yêu bóng đá truyền thống cũng như người đam mê chiến thuật hiện đại.
Nói một cách đơn giản và dễ hiệu, hệ thống chiến thuật của West Ham đi ngược lại với xu hướng bóng đá chú trọng kiểm soát bóng và pressing, thay vào đó chủ trương phòng ngự chặt và chủ động rồi phản công nhanh.
Chiến thắng 3-2 của họ mang đậm những dấu ấn quen thuộc của một thứ bóng đá truyền thống: low block, bóng dài hướng lên channel cho Michail Antonio và những pha dàn xếp đá phạt vô cùng hiệu quả. Tất cả đã giúp họ vươn lên đứng thứ ba trên bảng xếp hạng Premier League, trên cả ứng viên vô địch như Liverpool.
Có thể nói, thành công của West Ham phần nào tới từ việc họ đã dũng cảm đi ngược với xu hướng bóng đá hiện nay. Chiến thuật của Moyes tuy đơn giản nhưng vô cùng rõ ràng, hiệu quả, ngay cả các đội bóng đang vận hành các chiến thuật tinh vi, phức tạp hơn cũng chưa chắc đã hiệu quả bằng.
Trong chương trình ngày hôm nay, CHƯƠNG TRÌNH GÓC KHÁN ĐÀI sẽ tìm hiểu West Ham đã chinh phục Premier League bằng thứ bóng đá tưởng chừng như đã lỗi thời ấy như thế nào.
Chúng tôi xin mở đầu bằng cách nhắc lại cho các bạn nhớ rằng đội bóng gần đây nhất kết thúc mùa giải với một vị trí trong top 4 ở Premier League mà chỉ đạt tỷ lệ kiểm soát bóng trung bình dưới 50% chính là Leicester City, nhà vô địch của mùa giải 2015-16.
Thật dễ hiểu vì sao giới truyền thông và các nhà chuyên môn gần đây thường xuyên so sánh West Ham United với Leicester City năm đó, dù rằng thành tích vô tiền khoáng hậu của thầy trò HLV Claudio Ranieri nhiều khả năng sẽ không thể lặp lại.
Tuy vậy, những điểm tương đồng đều rất đáng chú ý. The Hammers tính đến thời điểm này mới chỉ đạt tỷ lệ kiểm soát bóng trung bình 48,7%, đứng thứ 12 tại Premier League. Điều này thể hiện rằng HLV Moyes thường bố trí hàng hậu vệ lùi khá sâu. West Ham cũng không chủ động pressing trên cao, hiện đang đứng thứ ba từ dưới lên về tổng số lần pressing và chỉ có 16,8% số lần pressing của họ được thực hiện trên ⅓ phần sân đối phương.
Điều này trái với xu hướng phát triển chung của bóng đá đỉnh cao hiện đại, khi hầu hết các đội bóng lớn chú trọng chuyền ngắn, kiểm soát bóng và phòng ngự bằng cách chủ động thế trận pressing ngay trên phần sân của đối phương, thay vì co cụm phòng ngự trước vòng cấm.
Ý tưởng chính trong lối chơi của West Ham là bảo đảm cự ly đội hình bên phần sân nhà, khiến đối phương buộc phải dâng cao tạo ra các khoảng trống để tận dụng trong những pha phản công nhanh. West Ham đã thực hiện tổng cộng 21 pha tấn công trực diện trong mùa giải này, một trong những số liệu chính xác nhất thể hiện họ hiệu quả trong phản công nhanh như thế nào. Chỉ có bốn đội bóng thực hiện nhiều pha tấn công trực diện hơn.
Khi phòng ngự, các cầu thủ West Ham tỏ ra khá quyết liệt và dữ dằn, nhưng thực chất họ không chủ động lấy lại bóng ngay sau khi đối phương chiếm quyền kiểm soát. Điều này thể hiện ở việc trung bình họ để đối phương chuyền bóng tới 12,5 lần trước khi có một động thái phòng ngự, chỉ đứng thứ 12 tại Premier League. Dữ liệu này cũng cho thấy West Ham ưa lùi sâu phòng ngự và chờ đợi, thay vì pressing cường độ cao ngay trên phần sân đối phương như lối chơi rất được các đội bóng lớn ưa chuộng hiện nay.
Có phòng ngự lùi sâu thì cũng sẽ có chuyển trạng thái nhanh trong các tình huống tấn công, trái ngược với bóng đá chú trọng kiểm soát bóng triển khai thế trận chậm hơn. West Ham thường tận dụng những pha tăng tốc từ Declan Rice để đẩy bóng lên cao khi phản công, sau đó cố gắng tiếp tục đưa bóng tới vị trí của các cầu thủ tấn công ở những khu vực nguy hiểm.
Rice mùa này đã tiến bộ vượt bậc ở khả năng cầm bóng và rê dắt, tổng cộng anh đã dẫn bóng tịnh tiến tới 2.680 mét, nằm trong top 5 cầu thủ dẫn bóng xa nhất về phần sân đối phương ở Premier League. Sau những pha tăng tốc đó, Rice sẽ chuyền bóng cho đồng đội ở phía trên để uy hiếp khung thành đối phương.
Rice từng nhiều lần cho biết anh muốn cải thiện khả năng giữ bóng và rê dắt, những số liệu kể trên cho thấy anh đã làm tốt hơn nhiều so với những mùa giải trước. Trong bốn mùa giải gần đây, số lần dẫn bóng tịnh tiến tối thiểu 5 mét về phần sân đối phương của anh đã liên tục tăng.
Sự tiến bộ của Rice đã khiến nhiều chuyên gia lên tiếng ca ngợi anh. Tháng trước, Roy Keane bình luận về Rice và tuyên bố rằng anh đã vượt trội hơn ông ở cùng độ tuổi.
Sau khi bóng đưa được vào khu vực ⅓ sân của đối phương, West Ham thường xử lý khá đơn giản và đậm chất truyền thống: họ tạt bóng vào vòng cấm. Số lần tạt bóng và căng ngang trong các tình huống bóng sống của họ lên tới 16,5 mỗi trận, đứng thứ ba tại Premier League.
Dù lối chơi của West Ham thường tạo ra khá nhiều tình huống chuyền dài vào channel cho Antonio, thường là qua chân Pablo Fornals hoặc Jarrod Bowen, có lẽ ấn tượng của chúng ta về thầy trò HLV David Moyes bị ảnh hưởng đôi chút, bởi chúng ta chỉ xem trực tiếp những trận đấu của West Ham trước các đối thủ mạnh như Liverpool hay Manchester United.
Điều khiến David Moyes thực sự nổi bật không chỉ nằm ở chiến thuật của West Ham, mà còn ở chỗ họ triển khai lối chơi như thế nào. Moyes là một HLV hết sức thụ động, ở chỗ ông luôn nghiên cứu kỹ lưỡng điểm yếu của đối thủ và điều chỉnh chiến thuật để tận dụng hiệu quả nhất những điểm yếu của họ.
Bằng chứng rõ ràng nhất là ở cách tiếp cận rất khác nhau trước hai đối thủ Leeds United và Brentford. Trước Leeds United, West Ham thực hiện trung bình 1 động thái phòng ngự sau 22,9 đường chuyền của đối phương, nhưng trước Brentford con số này chỉ là 8,3. Vì sao lại có sự chênh lệch lớn đến như vậy?
Câu trả lời nằm ở chiến thuật của Leeds và Brentford. Trước Leeds, Moyes yêu cầu các học trò chủ động giữ cự ly đội hình lùi sâu để không bị cuốn theo lối chơi nhanh và trực diện của thầy trò HLV Marcelo Bielsa. Trước Brentford, ông lại yêu cầu các cầu thủ của mình pressing mạnh hơn, do điểm yếu của đội bóng này là khả năng triển khai bóng ngắn từ tuyến dưới.
Hãy xem xét một dữ liệu khác có sự chênh lệch lớn tùy theo đối thủ. Khi đối mặt với Crystal Palace, West Ham chỉ có bốn tình huống chuyền bóng trên 10 lần không bị gián đoạn, nhưng trước Southampton, con số này là 18. Rất ít CLB ở Anh hay ở châu Âu có sự thay đổi đáng kể như vậy qua từng trận đấu.
Có thể nói, sự nhạy bén đáng nể của Moyes giúp West Ham luôn có được những phương án tốt trước các đối thủ có lối chơi khác nhau, và đó chính là giá trị quý báu nhất mà chiến lược gia Scotland đóng góp cho CLB thành London.
Có thể thấy rằng khi lối chơi đã được vận hành nhuần nhuyễn và các cầu thủ đều đã tiến bộ, chiến thuật của Moyes cũng trở nên cởi mở hơn. Họ có những thống kê đáng nể về mặt tấn công, chẳng hạn như đứng thứ năm tại Premier League về số đường chuyền vào ⅓ phần sân đối phương, cho thấy họ luôn chủ động đưa bóng áp sát khung thành đối phương. Bên cạnh đó, họ cũng đứng thứ 8 về số lần giành lại bóng ở ⅓ phần sân đối phương, cho thấy họ cũng rất chủ động giành bóng vài giây sau khi để mất.
Nhiều thống kê khác cũng cho thấy West Ham đang tiến dần hơn tới lối chơi kiểm soát bóng, pressing quyết liệt vốn là xu hướng chung của thời đại. So với mùa giải trước,tỷ lệ kiểm soát bóng, tỷ lệ chuyền bóng chính xác trên phần sân đối phương, số lần giành lại bóng trong ⅓ phần sân đối phương, số pha dứt điểm từ những tình huống bóng sống đều tăng.
Một số cầu thủ tấn công của West Ham cho thấy họ có xu hướng pressing khá quyết liệt. Họ có thể không được yêu cầu giành lại bóng ngay sau khi đội nhà mất bóng, mà chỉ đơn giản là cố gắng gây áp lực lên đối phương khi bóng được đưa vào ⅓ giữa sân. Pablo Fornals đã thực hiện 530 lần pressing, đứng thứ hai ở Premier League, trong khi Said Benrahma đứng thứ 10 và Jarrod Bowen thứ 35.
Tuy vậy, chúng ta cũng không nên cho rằng West Ham có thể duy trì phong độ hiện tại suốt mùa giải. Có thể nói, thầy trò David Moyes đang ở giai đoạn phong độ cao và may mắn cũng đang mỉm cười với họ. Họ ghi tới 23 bàn thắng dù xG chỉ đạt 19,2, và hiện đang có tỷ lệ chuyển hóa cơ hội lên tới 13,4% cao thứ ba tại Premier League, chỉ sau Chelsea và Liverpool. Rất khó để họ duy trì những con số này cho tới cuối mùa.
Có thể nói, vũ khí bí mật của West Ham là khả năng tận dụng các tình huống cố định. Đội bóng London đã ghi 5 bàn thắng từ các tình huống cố định mùa này, đứng thứ hai ở Premier League, trong khi mùa trước họ đứng thứ nhất với 16 bàn. Những chỉ số khác cũng rất ấn tượng: West Ham thực hiện thành công 22 pha phạt góc đưa bóng vào vòng cấm (đứng thứ 2 tại Premier League), và tạo ra 13 cơ hội, đứng thứ tư.
